Trung Quốc đang khiến ngành công nghiệp ô tô toàn cầu lao đao khi áp đặt hạn chế xuất khẩu các nguyên tố đất hiếm – một loại tài nguyên mà không nhiều người biết đến nhưng lại đóng vai trò sống còn trong sản xuất công nghiệp. Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại và các lệnh áp thuế giữa các nền kinh tế lớn liên tục leo thang, động thái này của Bắc Kinh đã âm thầm tạo ra những hệ lụy đáng kể, đặc biệt là với ngành sản xuất ô tô.
Từ tháng 4, Trung Quốc đã bắt đầu siết chặt việc xuất khẩu đất hiếm – nhóm nguyên tố thiết yếu để sản xuất các linh kiện điện tử, động cơ điện và nam châm vĩnh cửu. Các ngành công nghiệp từ quốc phòng, năng lượng tái tạo đến công nghệ cao đều phụ thuộc lớn vào nguồn cung này. Tuy nhiên, tác động trước mắt dễ nhận thấy nhất đang xảy ra với ngành ô tô, khi một loạt hãng xe đã bắt đầu chịu ảnh hưởng trực tiếp.
Suzuki là một trong những hãng đầu tiên phải tạm ngừng sản xuất mẫu Swift do thiếu hụt linh kiện, với dây chuyền sản xuất bị dừng từ ngày 26/5 và dự kiến có thể hoạt động lại một phần vào giữa tháng 6. BMW cũng không tránh khỏi tác động khi mạng lưới nhà cung cấp của hãng đang gặp khó khăn trong việc duy trì chuỗi cung ứng. Mặc dù việc sản xuất hiện tại của BMW vẫn diễn ra bình thường, nhưng nguy cơ gián đoạn vẫn hiện hữu.
Theo Hiệp hội các nhà cung cấp ô tô châu Âu (CLEPA), tác động từ việc thiếu đất hiếm không chỉ giới hạn ở xe điện mà còn lan sang cả các dòng xe sử dụng động cơ đốt trong. CLEPA cảnh báo rằng chuỗi cung ứng ô tô tại châu Âu đang đối mặt với sự gián đoạn nghiêm trọng, đe dọa đến hoạt động sản xuất và hàng nghìn việc làm trong khối EU. Một số nhà cung cấp linh kiện tại khu vực này thậm chí đã phải tạm dừng dây chuyền sản xuất do không đủ nguyên liệu.
Tuy nhiên, không phải hãng xe nào cũng bị ảnh hưởng ở cùng mức độ. Mercedes-Benz và Volkswagen cho biết họ chưa ghi nhận tình trạng thiếu hụt đất hiếm trong thời điểm hiện tại. Đại diện của Mercedes cũng khẳng định hãng đang từng bước giảm dần sự phụ thuộc vào loại nguyên liệu chiến lược này trong các dòng xe của mình.
Trong khi đó, vấn đề đất hiếm đã được đưa vào nội dung cuộc trao đổi gần đây giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ông Trump xác nhận hai bên đã thảo luận cụ thể về các vấn đề liên quan đến đất hiếm, nam châm và một số lĩnh vực then chốt khác trong thỏa thuận thương mại song phương. Đây được xem là tín hiệu cho thấy Trung Quốc có thể đang sử dụng đất hiếm như một "đòn bẩy" chiến lược để gây áp lực lên Washington, trong nỗ lực yêu cầu nới lỏng các biện pháp thuế quan nghiêm ngặt mà Mỹ đã áp đặt trong cuộc chiến thương mại kéo dài nhiều năm qua.
Động thái này của Bắc Kinh một lần nữa cho thấy tầm ảnh hưởng to lớn của họ trên thị trường đất hiếm toàn cầu, nơi Trung Quốc hiện chiếm hơn 60% sản lượng khai thác và gần như độc quyền trong khâu chế biến tinh. Khi loại nguyên liệu tưởng chừng ít ai để ý trở thành tâm điểm của cuộc cạnh tranh địa chính trị, thì những hệ lụy với ngành ô tô – và cả nền công nghiệp hiện đại – có thể sẽ còn kéo dài.
Từ tháng 4, Trung Quốc đã bắt đầu siết chặt việc xuất khẩu đất hiếm – nhóm nguyên tố thiết yếu để sản xuất các linh kiện điện tử, động cơ điện và nam châm vĩnh cửu. Các ngành công nghiệp từ quốc phòng, năng lượng tái tạo đến công nghệ cao đều phụ thuộc lớn vào nguồn cung này. Tuy nhiên, tác động trước mắt dễ nhận thấy nhất đang xảy ra với ngành ô tô, khi một loạt hãng xe đã bắt đầu chịu ảnh hưởng trực tiếp.
Suzuki là một trong những hãng đầu tiên phải tạm ngừng sản xuất mẫu Swift do thiếu hụt linh kiện, với dây chuyền sản xuất bị dừng từ ngày 26/5 và dự kiến có thể hoạt động lại một phần vào giữa tháng 6. BMW cũng không tránh khỏi tác động khi mạng lưới nhà cung cấp của hãng đang gặp khó khăn trong việc duy trì chuỗi cung ứng. Mặc dù việc sản xuất hiện tại của BMW vẫn diễn ra bình thường, nhưng nguy cơ gián đoạn vẫn hiện hữu.
Theo Hiệp hội các nhà cung cấp ô tô châu Âu (CLEPA), tác động từ việc thiếu đất hiếm không chỉ giới hạn ở xe điện mà còn lan sang cả các dòng xe sử dụng động cơ đốt trong. CLEPA cảnh báo rằng chuỗi cung ứng ô tô tại châu Âu đang đối mặt với sự gián đoạn nghiêm trọng, đe dọa đến hoạt động sản xuất và hàng nghìn việc làm trong khối EU. Một số nhà cung cấp linh kiện tại khu vực này thậm chí đã phải tạm dừng dây chuyền sản xuất do không đủ nguyên liệu.
Tuy nhiên, không phải hãng xe nào cũng bị ảnh hưởng ở cùng mức độ. Mercedes-Benz và Volkswagen cho biết họ chưa ghi nhận tình trạng thiếu hụt đất hiếm trong thời điểm hiện tại. Đại diện của Mercedes cũng khẳng định hãng đang từng bước giảm dần sự phụ thuộc vào loại nguyên liệu chiến lược này trong các dòng xe của mình.
Trong khi đó, vấn đề đất hiếm đã được đưa vào nội dung cuộc trao đổi gần đây giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ông Trump xác nhận hai bên đã thảo luận cụ thể về các vấn đề liên quan đến đất hiếm, nam châm và một số lĩnh vực then chốt khác trong thỏa thuận thương mại song phương. Đây được xem là tín hiệu cho thấy Trung Quốc có thể đang sử dụng đất hiếm như một "đòn bẩy" chiến lược để gây áp lực lên Washington, trong nỗ lực yêu cầu nới lỏng các biện pháp thuế quan nghiêm ngặt mà Mỹ đã áp đặt trong cuộc chiến thương mại kéo dài nhiều năm qua.
Động thái này của Bắc Kinh một lần nữa cho thấy tầm ảnh hưởng to lớn của họ trên thị trường đất hiếm toàn cầu, nơi Trung Quốc hiện chiếm hơn 60% sản lượng khai thác và gần như độc quyền trong khâu chế biến tinh. Khi loại nguyên liệu tưởng chừng ít ai để ý trở thành tâm điểm của cuộc cạnh tranh địa chính trị, thì những hệ lụy với ngành ô tô – và cả nền công nghiệp hiện đại – có thể sẽ còn kéo dài.